To w jaki sposób patrzymy na życie i innych ludzi zależy od naszych nawyków myślenia. One są dla nas jak okulary, przez które dostrzegamy szczęście, radość, możliwości lub też zło, agresję, kary czy ograniczenia. Oto przykłady zniekształceń poznawczych, które często przeszkadzają nam żyć i jednocześnie utrudniają innym kontakty z nami.
Czytanie w myślach – zakładanie, że wiem co inna osoba myśli lub co zrobi w określonej sytuacji
Wszystko albo nic – postrzeganie świata w kategoriach: czarny-biały, dobry-zły, masz rację – nie masz racji
Katastrofizowanie – ocenianie jakiejś sytuacji czy relacji z inną osobą w dużo gorszym wymiarze niż jest naprawdę (takie przysłowiowe robienie z igły widły)
Generalizacja – wyciąganie wniosków o szerszej sytuacji na podstawie jednego elementu (np. popełniłem błąd – nie nadają się do tej pracy, przypaliłem kotlety – jestem złym mężem)
Idealizowanie i porównywanie – nadmiernie optymistyczne spoglądanie na innych i porównywanie się do nich, bez uwzględniania ich niedoskonałości lub obszarów w których się nie sprawdzają
Skupianie się na negatywach – koncentrowanie się na tym – co się złego wydarzyło lub na pojedynczym błędzie podczas, gdy kilka innych działań w tej sytuacji zostały przez nas wykonanie idealnie
Emocjonalne wnioskowanie – wnioskowanie pod wpływem emocji zapominając jednocześnie, że emocje rzadko trzymają się faktów
Personalizacja – zakładanie że świat kręci się wokół osoby i zakładanie że inni na pewno ze względu na nas coś czują lub jakoś się zachowują (szefowa nie odpowiedziała na moje dzień dobry, na pewno jest na mnie zła i zamierza mnie zwolnić)
Przewidywanie przyszłości – zakładanie że jutro, pojutrze na pewno się coś wydarzy. I o ile założenie czegoś dobrego może się spełnić, to jeśli przywiążemy się do czegoś złego – sami przez niedopatrzenie jakichś obowiązków – możemy ściągnąć na siebie takie efekty (samospełniające się proroctwo)
Etykietowanie – szybkie ocenianie ludzi i sytuacji bez wchodzenia głębiej w analizę, nadawanie łatek co może przyczynić się do niewłaściwej oceny
Jeśli odnajdujesz u siebie jakieś zniekształcenia poznawcze – to czas byś zaczął pracować nad zmianą swoich nawyków myślenia.Gdy zaś obserwujesz takie myślenie u osób w Twoim otoczeniu, możesz dawać informację zwrotną, asertywnie komunikować swoje prośby/ oczekiwania, zadawać pytania – które mogą sprowokować osobę do refleksji.
Lista zniekształceń poznawczych została stworzona przez psychiatrę Davida Burns’a
