Produktywność jest wartością poszukiwaną zarówno przez Organizacje, jak i przez samych Managerów, lecz gdy przekracza zdrową granicę, staje się toksyczna.
Toksyczna produktywność to zjawisko, w którym dążenie do efektywności i wyników odbywa się kosztem zdrowia, relacji i długoterminowej efektywności. Zrozumienie mechanizmów tego zjawiska oraz sposobów radzenia sobie z nim jest kluczowe, by tworzyć zrównoważone i zdrowe środowisko pracy.
Czym jest toksyczna produktywność
Toksyczna produktywność – to nadmierna potrzeba wykonywania zadań i osiągania celów, która często wynika z przekonań o konieczności bycia „zawsze na wysokich obrotach”, „bycia najlepszym”, „wygrywania za wszelką ceną”. Zjawisko to pogłębia presja wewnętrzna i zewnętrzna, jak również rosnące oczekiwania ze strony otoczenia zawodowego. Bo szczególnie na polskim rynku – środowisko biznesowe wspiera toksyczną produktywność – bo jak zrezygnować z pracownika który w ramach tej samej pensji wykonuję prace za 2 lub nawet 3 pracowników?
Przykłady, które mogą budzić refleksje u Managera
- Ciągłe uczucie przytłoczenia. Managerowie, którzy odczuwają stały stres i przytłoczenie, mogą mieć trudności z zarządzaniem obowiązkami. To uczucie może prowadzić do błędów, obniżonej jakości pracy i wypalenia.
- Trudności z delegowaniem zadań. Jeśli Manager unika delegowania zadań, obawiając się, że nikt nie wykona ich wystarczająco dobrze, może to prowadzić do przeciążenia. Przekonanie, że tylko on może wykonać zadanie, jest oznaką toksycznej produktywności.
- Praca w nadgodzinach bez potrzeby. Regularne pracowanie poza standardowymi godzinami, często bez realnej potrzeby, może świadczyć o toksycznej produktywności. Managerowie mogą czuć presję, by być dostępni 24/7, co prowadzi do braku równowagi między pracą a życiem prywatnym.
- Brak satysfakcji z osiągnięć. Managerowie, którzy osiągają cele, ale nie czują satysfakcji ani radości z sukcesów, mogą być ofiarami toksycznej produktywności. Praca bez celu lub pasji prowadzi do wypalenia.
- Skupienie na ilości, a nie na jakości. Jeśli Manager koncentruje się na wykonaniu jak największej liczby zadań, ignorując ich jakość i skuteczność, to oznaka toksycznej produktywności. Taki styl pracy prowadzi do nieefektywnych wyników i frustracji.
- Zaniedbywanie zdrowia i relacji. Manager, który poświęca zdrowie fizyczne i relacje osobiste w imię pracy, może doświadczać toksycznej produktywności. Ignorowanie potrzeb zdrowotnych i społecznych prowadzi do długofalowych negatywnych konsekwencji.
- Trudności w wyznaczaniu granic. Jeśli Manager ma problemy z mówieniem „nie” lub ustalaniem granic, może to prowadzić do nadmiaru obowiązków i zadań, które są trudne do zrealizowania. Brak umiejętności zarządzania czasem i obowiązkami może prowadzić do stresu i wypalenia.
Źródła toksycznej produktywności
- Przekonania. Wiara, że tylko praca „do granic możliwości” zapewnia wartość i sukces.
- Emocje. Poczucie lęku przed porażką, bycie mniej efektywnym od innych czy strach przed oceną.
- Społeczne oczekiwania. Presja ze strony otoczenia, które oczekuje stałej dostępności i nadzwyczajnych wyników.
- Nieustanny postęp technologii. Narzędzia pozwalające pracować z dowolnego miejsca i o każdej porze podtrzymują stan ciągłej pracy.
Korzyści toksycznej produktywności
Na pierwszy rzut oka toksyczna produktywność może wydawać się korzystna. Skrajnie zaangażowany menedżer osiąga znakomite wyniki, co przekłada się na pozytywne efekty dla organizacji.
Może się zdarzyć, że już na rozmowie rekrutacyjnej – HR/ Manager wybiera pracownika o określonym profilu osobowości ze skłonnością do pracy ponad siły (nadmierna produktywność, skłonność do perfekcjonizmu, wysoka kontrola, ambicja, ponad przeciętna organizacja pracy, nastawienie na wynik, itp.)
Korzyści dla Managera
- Wzrost uznania, awanse i dodatkowe gratyfikacje finansowe, szybki rozwój kariery.
- Poczucie spełnienia, samorealizacja i budowanie poczucia własnej wartości poprzez efekty swojej pracy.
Korzyści dla Organizacji
- Krótkoterminowy wzrost wyników oraz większa elastyczność i dostępność kadry managerskiej.
- Zwiększona wydajność, szybkie reagowanie na zmiany, realizowanie zadań i odpowiedź na wymagania rynku.
Konsekwencje toksycznej produktywności
Mimo że na krótką metę toksyczna produktywność może wydawać się korzystna, niesie za sobą długoterminowe, poważne koszty.
Koszty dla Managera
- Przewlekły stres prowadzi do wyczerpania fizycznego i emocjonalnego, braku motywacji, a ostatecznie do wypalenia.
- Wysoki poziom stresu zwiększa ryzyko chorób fizycznych, jak i psychicznych.
- Wpływa negatywnie na relacje osobiste i rodzinne, co obniża ogólną jakość życia.
Koszty dla Zespołu
- Podwładni mogą czuć potrzebę dorównania Managerowi, co zwiększa stres i obniża satysfakcję z pracy.
- Ciągła presja na wyniki ogranicza swobodę i rozwój, a zespół traci motywację do działania w inny sposób.
- Pracownicy nie wytrzymują długoterminowej presji i decydują się na odejście, co zwiększa koszty rekrutacji i adaptacji nowych członków.
Koszty dla Organizacji
- Wypalenie kadry prowadzi do obniżenia efektywności i jakości pracy w perspektywie długoterminowej.
- Wysokie wymagania i brak dbałości o zdrowie pracowników mogą odstraszyć talenty i obniżyć renomę organizacji.
- Wypalenie prowadzi do częstszych zwolnień lekarskich, a organizacja musi pokryć dodatkowe koszty związane z absencjami ale też stanowi to dodatkowe obciążenie dla Zespołu
Co jest toksyczną, a co zdrową produktywnością
| Działania Managera | Toksyczna produktywność | Zdrowa produktywność |
| Zarządzanie czasem | 1. Pracuje do późnych godzin, często kosztem czasu wolnego | Ustalanie granic czasu pracy i trzymanie się ustalonych godzin |
| Wyznaczanie celów | 2. Skupia się na jak największej liczbie osiągnięć bez priorytetyzacji | Wyznacza realistyczne, jasno określone cele zgodne z priorytetami |
| Delegowanie | 3. Przejmuje na siebie większość obowiązków, obciążając się nadmiernie | Skutecznie deleguje zadania, wspierając rozwój zespołu |
| Komunikacja z zespołem | 4. Oczekuje stałej dostępności od zespołu, nie szanuje czasu prywatnego pracowników | Ustalanie godzin kontaktu i szacunek do czasu prywatnego zespołu |
| Zarządzanie emocjami | 5. Ignoruje własne emocje i przepracowuje się, aby „nadążyć” | Dba o równowagę emocjonalną, korzysta z technik zarządzania stresem |
| Styl przywództwa | 6. Mikrozarządzanie, kontrolowanie każdego aspektu pracy zespołu | Delegowanie odpowiedzialności i zaufanie do samodzielności pracowników |
| Prowadzenie spotkań | 7. Organizuje długie, częste spotkania, często bez wyraźnego celu | Skraca spotkania, aby były konkretne i efektywne, unika spotkań bez potrzeby |
| Podejście do odpoczynku | 8. Pracuje bez przerw, lekceważy potrzebę regeneracji | Regularne przerwy w pracy, docenianie odpoczynku jako źródła długofalowej efektywności |
| Planowanie pracy | 9. Układa nierealistyczne plany, które obciążają cały zespół | Planuje zadania z uwzględnieniem zasobów i ograniczeń zespołu |
| Wizja długoterminowa | 10. Skupia się na szybkich wynikach kosztem długofalowej perspektywy | Inwestuje w stabilne, zrównoważone działania, które przynoszą długoterminowe korzyści |
Jak oduczyć się toksycznej produktywności
Warto pamiętać, że toksyczna produktywność – to nawyk na poziomie myślenia, odczuwania i działania.
- Przekonania. Zidentyfikowanie i zmiana przekonań to pierwszy krok. Warto zastanowić się, jakie przekonania napędzają Twoją potrzebę nadmiernej produktywności. Przekonania takie jak „Jestem wartościowy tylko wtedy, gdy ciężko pracuję” należy zastąpić zdrowszymi, np. „Odpoczynek jest niezbędny, aby być efektywnym na dłuższą metę”.
- Emocje. Praca nad emocjami pozwala lepiej radzić sobie z presją i oczekiwaniami. Pomocne są tu techniki relaksacyjne, jak medytacja, głębokie oddychanie czy mindfulness, które pozwalają nabrać dystansu do stresujących sytuacji i zarządzać lękiem przed brakiem kontroli.
- Działania. Na poziomie działań warto:
- Stosować zasadę work-life balance – przestrzegaj godzin pracy i czasu wolnego, ustalając granice między nimi.
- Wyznaczać realne cele – zamiast nadmiernej produktywności, planuj realizowanie zadania zgodnie z priorytetami i w realistycznym tempie.
- Delegować zadania – rozdzielanie odpowiedzialności w zespole pozwala odciążyć siebie i jednocześnie umożliwia rozwój pracowników.
Jak się nauczyć zdrowej produktywności
Wdrożenie zdrowej produktywności wymaga świadomej pracy nad sobą i zmianą podejścia do obowiązków:
- Samoświadomość – poznaj swoje granice i potrzeby, by rozpoznać, kiedy praca zaczyna wpływać na Twoje zdrowie.
- Regularne przerwy -planuj czas na odpoczynek i regenerację. Technika Pomodoro, która zakłada pracę w krótkich blokach czasowych z przerwami, jest skuteczna. Zarządzanie swoją energią życiową (model 8xO).
- Wsparcie psychologiczne – skorzystaj z coachingu lub terapii, by wzmocnić umiejętność zarządzania stresem i budować zdrowe nawyki pracy.
Zdrowa produktywność nie tylko wpływa na efektywność, lecz także na zadowolenie i satysfakcję z pracy, zarówno u Managera, jak i w całym Zespole. Długoterminowo organizacja korzysta z mniejszej rotacji, stabilności kadry oraz lepszego zdrowia pracowników. Eliminując toksyczną produktywność, Managerowie budują silniejszy zespół, wzmacniają swój autorytet ale też tworzą zdrowe miejsce pracy.
Warto pamiętać, że z poziomu typów osobowości wg modelu MBTI – osoby o takich profilach mogą mieć skłonność do toksycznej produktywności:
- Najbardziej: ESTJ, ISTJ, INTJ, ENTJ,
- Dużo mniej, ale też: ESTJ, ISFJ, INFJ, ENFJ
***
Potrzebujesz wsparcia w rozwoju zdrowych nawyków życia i pracy, Managerze?
Napisz do mnie z użyciem formularza kontaktu lub zadzwoń
