10 przyczyn mentalności ofiary

Podejście do życia – widać w podejściu do pracy.  Już na rozmowie rekrutacyjnej można rozpoznać osobę odpowiedzialną i osobę z mentalnością ofiary. A później, gdy pracownik jest już częścią Zespołu – Manager i Zespół czerpie z tego korzyści lub ponosi wysokie koszty.

Kontrast miedzy tymi podejściami u pracowników i Managerów wpływa na jakość pracy, efektywność komunikacji, atmosferę w miejscu pracy, współpracę i wyniki biznesowe. Ale też na jakość życia, poczucie satysfakcji czy spełnienie w pracy.

Osoby odpowiedzialna i osoba z mentalnością ofiary w pracy

Jak rozróżnić osobę odpowiedzialną od osoby o mentalności ofiary:

  • Osoba odpowiedzialna – to osoba, która przyjmuje na siebie odpowiedzialność za swoje działania, jest proaktywna, skoncentrowana na rozwiązaniach, a w obliczu trudności potrafi adaptować się i szukać wyjścia z sytuacji.
  • Osoba z mentalnością ofiary – to osoba, która czuje się bezradna, często obwinia innych za niepowodzenia, unika odpowiedzialności i postrzega problemy jako coś, nad czym nie ma kontroli, lubi skupiać się na problemach, często komunikuje że nic od niej nie zależy.

 

Osoba odpowiedzialna Osoba z mentalnością ofiary
Zachowania Podejmuje inicjatywę, szuka rozwiązań, bierze odpowiedzialność za błędy Obwinia innych za problemy, unika odpowiedzialności, narzeka
Komunikacja Asertywna, konstruktywna, skupiona na rozwiązaniach Defensywna, pełna wymówek, obwinianie otoczenia za trudności
Działania Skoncentrowana na celu, konsekwentna, działa zgodnie z planem Niezdecydowana, bierna, działa chaotycznie lub unika podejmowania działań
Styl pracy Proaktywna, organizuje swoją pracę i zarządza czasem Reaktywna, często czeka na instrukcje, brak inicjatywy
Postawa wobec wyzwań Wyzwania traktuje jako szansę do nauki, uczy się na błędach Traktuje wyzwania jako przeszkody, poddaje się w obliczu trudności, popełnia te same błędy bez refleksji
Postrzeganie siebie Czuje się kompetentna, ufa w swoje możliwości Czuje się bezradna, nie wierzy w swój wpływ na sytuacje
Postawa wobec zespołu Wspiera innych, dąży do współpracy, może przejmować rolę lidera zespołu czy projektu Oczekuje wsparcia od innych, unika odpowiedzialności, chowa się za innymi, nie wykazuje proaktywności we współpracy, chętnie korzysta z tego co Zespół wypracuje ale niewiele daje z siebie

Przyczyny mentalności ofiary pracownika lub Managera

Oto 10 przykładowych przyczyn mentalności ofiary:

  1. Negatywne doświadczenia z przeszłości. Traumatyczne przeżycia, takie jak nadużycia, przemoc czy zaniedbanie, mogą prowadzić do poczucia bezsilności i braku kontroli nad własnym życiem.
  2. Brak poczucia własnej wartości. Niska samoocena i przekonanie, że nie zasługuje się na sukces czy szczęście, prowadzą do postrzegania siebie jako osoby, która nie ma wpływu na otaczające ją wydarzenia. Filtry mentalne i nawyki są tak mocno utrwalone – że osoba może nawet nie zdawać sobie sprawy z tego, jak jej postrzeganie siebie i rzeczywistości wpływa na nią i jej otoczenie.
  3. Zewnętrzne umiejscowienie kontroli. Ludzie o tym nastawieniu wierzą, że ich życie jest zależne od czynników zewnętrznych, takich jak los, szczęście, inni ludzie, a nie ich własne działania.
  4. Środowisko rodzinne. Wzorce zachowań wyniesione z domu, gdzie rodzice lub opiekunowie często zachowywali się jak ofiary, mogą zostać przejęte i powielane przez dzieci automatycznie.
  5. Brak dojrzałości. Niechęć do przyjęcia odpowiedzialności za swoje decyzje i działania prowadzi do przerzucania winy na innych lub na okoliczności, a wynika to zatrzymania się na jakimś wcześniejszym etapie rozwoju emocjonalnego lub intelektualnego.
  6. Strach przed porażką i odrzuceniem może sprawiać, że osoby z mentalnością ofiary wolą unikać ryzykownych działań, co wzmacnia ich poczucie bezradności.
  7. Czasem bycie postrzeganym jako ofiara przynosi korzyści, takie jak uwaga, współczucie czy unikanie odpowiedzialności, co może motywować do trwania w tej roli.
  8. Negatywne myślenie. Stałe skupienie się na trudnościach, problemach i negatywnych stronach życia prowadzi do pesymistycznej postawy i braku motywacji do zmiany.
  9. Brak wsparcia społecznego. Osoby, które nie mają dostępu do wsparcia emocjonalnego lub inspirujących wzorców, mogą czuć się osamotnione w obliczu wyzwań i łatwiej przyjąć rolę ofiary.
  10. Czasami przekazy medialne czy kulturowe (środowisko, rodzina, partia polityczna, religia) promują przekonanie, że jednostka nie ma wpływu na swoje życie, a systemy czy inne czynniki zewnętrzne są głównymi winowajcami trudności życiowych.

Konsekwencje mentalności ofiary w biznesie

Osoba z mentalnością ofiary w biznesie może stanowić spore zagrożenie dla efektywności zespołu i organizacji. Wprowadza negatywną atmosferę, spowalnia procesy decyzyjne oraz zniechęca innych do podejmowania inicjatyw. Mogą pojawić się:

  1. Niska motywacja. Taka osoba często unika odpowiedzialności, co prowadzi do obniżonego zaangażowania i produktywności jej samej ale może mieć też destrukcyjny wpływ na innych w Zespole.
  2. Niska komunikacja. Brak otwartości i konstruktywnego podejścia do rozmów utrudnia współpracę i rozwiązywanie problemów, co może przekładać się na frustrację współpracowników.
  3. Brak inicjatywy. Osoba z mentalnością ofiary często unika podejmowania działań, co spowalnia realizację projektów, ale też może hamować rozwój Zespołu czy być zagrożeniem dla produktywności w Zespole.
  4. Negatywny wpływ na zespół. Taka postawa może rozprzestrzeniać się w zespole i zarażać innych, wpływać demotywująco na całą grupę, hamować rozwój Zespołu.

Jak Manager może zarządzać postawami w Zespole

Budowanie odpowiedzialności w zespole to podstawowy element skutecznego zarządzania. Manager może:

  1. Promować odpowiedzialność za wyniki. Managerowie potrzebują zachęcać swoich pracowników do brania odpowiedzialności za rezultaty swoich działań.
  2. Stosować konstruktywny feedback. Regularny feedback pozwala pracownikom zrozumieć, jakie działania przynoszą dobre rezultaty, a które wymagają poprawy. Ważne jest, aby feedback był konstruktywny, skupiał się na przyszłych działaniach i możliwościach poprawy.
  3. Kształtować postawę proaktywną. Warto zachęcać pracowników do podejmowania inicjatywy i samodzielnego szukania rozwiązań. To buduje w nich pewność siebie oraz odpowiedzialność za podejmowane decyzje.
  4. Modelować odpowiedzialne postawy. Managerowie sami potrzebują dawać przykład odpowiedzialnego podejścia do pracy, zadań czy współpracy z innymi. Ich postawa, styl komunikacji i sposób reagowania na wyzwania mają być wzorem do naśladowania dla pracowników.
  5. Zachęcać do samodzielnego rozwiązywania problemów. Warto wprowadzać praktyki, które wymagają od pracowników samodzielnego rozwiązywania problemów, zamiast czekania na instrukcje od przełożonego. Kontaktowanie współpracy, regularny feedback, coaching, mentoring – na pewno będą wspierały rozwój odpowiedzialnego myślenia i działania w pracy.

Czy osoba z mentalnością ofiary może się zmienić?

Często Manager zadaje sobie takie pytanie, a nie znajdując samodzielnie odpowiedzi, lub też gdy podejmuje działania i nie ma efektów – przekazuje takie pytanie do mnie. Gdyby istniał prosty sposób na zmianę mentalności – psychologowie i terapeuci nie mieli by Klientów.  Manager może podejmować działania rozwojowe z użyciem narzędzi managerskich – ale warto pamiętać, że w tym procesie biorą udział 2 strony i pracownik z mentalnością ofiary musi chcieć nad sobą pracować. Czasami działania Managera mogą okazać się niewystarczające – bo też nie jest rolą Managera w biznesie zajmować się rozwojem osobistym pracownika.

Rozwój pracownika o mentalności ofiary musi dotyczyć:

  1. Zmiany nastawienia i akceptacji, że osoba ma wpływ na swoje działania, wyjścia poza schemat obwiniania innych
  2. Przyjęcia odpowiedzialności za swoje wybory i błędy, analizowanie ich i wyciąganie na ich podstawie wniosków na przyszłość
  3. Pracy nad rozwojem swoich kompetencji osobistych (np. poczucie własnej wartości, dojrzałość, odpowiedzialność) ale też biznesowych (niezbędnych do wykonywania swojej pracy)
  4. Zwiększania samoświadomości  w temacie kiedy mentalność ofiary się pojawia, jakie temu towarzyszą koszty i jakie korzyści, co można robić następnym razem inaczej; jakie osoba ma schematy myślenia, jakie emocje odczuwa, jakie podejmuje decyzje, jak radzi sobie z wyzwaniami życia i w pracy, jakie ma nawyk dbania o siebie

Podsumowanie

Różnica między osobą odpowiedzialną, a osobą z mentalnością ofiary w biznesie ma ogromny wpływ na funkcjonowanie zespołów i organizacji. Managerowie odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu postaw odpowiedzialnych, poprzez promowanie proaktywności, udzielanie konstruktywnego feedbacku i dawanie dobrego przykładu. Wyeliminowanie mentalności ofiary jest możliwe, ale wymaga systematycznej i często długiej pracy nad zmianą myślenia i budowaniem poczucia kontroli nad swoimi działaniami. Niestety niektóre osoby będą potrzebowały skorzystać z terapii – bo Manager nie musi mieć takich kompetencji by pracować z pracownikiem na głębszym poziomie różnych dysfunkcji.

***

Potrzebujesz wsparcia w rozwoju siebie lub swoich pracowników?

Napisz do mnie z użyciem formularza kontaktu lub zadzwoń

Polecane artykuły

Zostaw komentarz