Nieoczywiste oczywistości, czyli efekt wzmocnienia sygnału w pracy

„Ale przecież to było oczywiste!” – to największy błąd, jaki popełniamy w komunikacji, i jedno zdanie, które warto na zawsze wykreślić z głowy

W relacjach zawodowych i osobistych nieporozumienia nie powstają wyłącznie z braku dobrej woli. Mogą wynikać z… iluzji zrozumienia. Managerowie każdego dnia działają w otoczeniu pełnym wymagań, oczekiwań i dynamicznych interakcji z innymi Managerami, pracownikami czy Szefami. I mimo doświadczenia, świadomości i intencji – nadal potrafią zakładać, że druga strona na pewno wie, co mieli na myśli. I tu pojawia się nasza pułapka:

„Przecież to było oczywiste!”
„Na pewno zrozumiał, o co mi chodzi.”
„Nie muszę tego tłumaczyć – to się rozumie samo przez się.”

Jeśli choć raz pojawiły się w Twojej głowie takie myśli – warto się pochylić na tym tematem.

Co to jest efekt wzmocnienia sygnału

Efekt wzmocnienia sygnału (signal amplification bias) – to zjawisko psychologiczne polegające na tym, że przeceniamy jasność i siłę komunikatu, który wysyłamy. Wierzymy, że nasze zachowanie, słowa lub reakcje są bardziej jednoznaczne i zrozumiałe, niż są w rzeczywistości. Inaczej mówiąc – myślimy, że mówimy dużo więcej, niż rzeczywiście komunikujemy.

Co ciekawe – to błędne założenie działa jeszcze silniej w relacjach z osobami, które dobrze znamy. Im dłużej współpracujemy z Zespołem, im częściej mamy kontakt z daną osobą, tym bardziej ulegamy przekonaniu, że „ona już mnie zna, więc wie, co myślę” i rozumiemy się prawie bez słów, wiec nie ma potrzeby o różnych rzeczach rozmawiać lub o nich przypominać.

Problem w tym, że większość tego, co mówimy (a często tego, czego nie mówimy!), może być odczytane na wiele różnych sposobów. Nasze gesty, ton głosu, słowa – są tylko fragmentem układanki. Resztę ludzie dopowiadają sobie sami. I to nie zawsze zgodnie z naszą intencją czy oczekiwanymi rezultatami.

Przykłady efektu wzmocnienia sygnału w pracy Managera

Przykład	Co może czuć druga osoba	Przyczyna
„Nie komentowałem, bo sądziłem, że wiesz, że to było dobrze zrobione.”	Brak docenienia, niepewność, wątpliwości	Wydaje mi się, że mój brak uwag to wystarczająca informacja zwrotna
„Zespół wiedział, że to ważne – mówiłem o tym przecież kilka razy.”	Zagubienie, brak priorytetów, opór	Uważam, że wystarczyło wspomnieć, by wszyscy nadali temu wagę
„Nie chciałem być zbyt nachalny – myślałem, że się domyślisz.”	Niepewność, dystans, domysły	Zakładam, że moje intencje są czytelne bez dosłowności
„Nie przypominałem, bo uznałem, że jest oczywiste, że termin jest nieprzesuwalny.”	Brak przygotowania, stres, konflikt	Wierzę, że raz zakomunikowana informacja zostaje na długo w głowach innych
„Nie mówiłem Zespołowi w tym projekcie, że ich wspieram, bo to przecież jasne – jestem że po to jestem i w razie czego pomogę.”	Poczucie osamotnienia, niedocenienia, niskie morale	Wydaje mi się, że moja obecność mówi sama za siebie
„Podjąłem decyzję, że w tym tygodniu realizujemy ten projekt priorytetowo – myślałem, że każdy zrozumie obecną sytuację i szerszy kontekst biznesowy.”	Rozbieżność działań, frustracja, różne tempo pracy	Uznaję, że moje decyzje są wystarczająco komunikatywne bez wyjaśnienia intencji i większego obrazu sytuacji

Przyczyny efektu wzmocnienia sygnału

Efekt wzmocnienia sygnału wynika z naturalnych mechanizmów psychologicznych – jesteśmy wewnątrz siebie przez 100% czasu. Doskonale wiemy, co czujemy, co myślimy i czego oczekujemy. Problem w tym, że inni nie mają dostępu do naszych myśli – mają tylko to, co im przekażemy.

Działa tu także tzw. klątwa wiedzy – kiedy wiemy coś bardzo dobrze, zakładamy, że inni też to wiedzą i rozumieją. To typowe wśród doświadczonych Managerów, którzy oczekują, że Zespół „złapie” ich tok myślenia i natychmiast się do niego przyłączą lub błyskawicznie wdrożą. Tyle, że ludzie nie czytają w myślach. Potrzebują konkretów, kontekstu, intencji.

Dlatego skuteczna komunikacja wymaga świadomego uzupełniania brakujących ogniw. Mniej założeń – więcej precyzji. Mniej myślenia „to przecież jasne” – więcej: „wyjaśnię Ci, jak to widzę, co miałem na myśli mówiąc …”.

Efekt wzmocnienia sygnału – jak nad nim pracować

Zamień domysły na intencje. Nie mów: „na pewno się domyślają”, tylko: „powiem im – bo warto, żeby wiedzieli”.
Uprzedzaj odbiór. Mów: „Być może nie jest to tak oczywiste, jak mi się wydaje, więc powiem to wprost…”.
Zadawaj pytania zamykające pętlę komunikacyjną. „Co z tego jest dla Ciebie najważniejsze?”, „Jak to rozumiesz?”, „Co planujesz zrobić na tej podstawie?”.
Pamiętaj o kontekście emocjonalnym. Uznanie, zrozumienie, wsparcie – jeśli o tym nie mówisz, nie licz, że zostanie zauważone.
Komunikuj też… to, co oczywiste. „Doceniam Twoją pracę.” „Cieszę się, że jesteś częścią naszego Zespołu.” „Liczę na Ciebie.” – te zdania mają ogromną siłę.

Największym błędem, jaki niektórzy Managerowie popełniają w komunikacji, jest założenie, że zostali dobrze zrozumiani. Efekt wzmocnienia sygnału sprawia, że przeceniamy jasność własnych komunikatów – wierzymy, że wystarczy jedno słowo, gest, decyzja. Tymczasem druga strona może nie zrozumieć, nie odczytać intencji lub wypełnić lukę po swojemu. A wtedy pojawiają się frustracje, niedopowiedzenia i konflikty, którym łatwo było zapobiec.

To, co dla Ciebie jest oczywiste – nie musi takie być dla innych. Komunikacja – to nie przekazywanie informacji. To budowanie wspólnego znaczenia celów, wyników, strategii, standardów, wartości, zachowań, współpracy, relacji, zaangażowania, rozwoju . Dlatego warto zatrzymać się, zweryfikować swoje założenia i powiedzieć to, co „miało się rozumieć samo przez się”. Bo właśnie to najczęściej nie zostaje zrozumiane.